Λουκιανός

I

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Λ. ο μάρτυρας. Μαρτύρησε επί Λικινίου (307-323), με ξίφος, στην πόλη των Τομέων της Σκυθίας μαζί με τον Ζωτικό. Η μνήμη του τιμάται στις 13 Σεπτεμβρίου.

2. Λ. ο μάρτυρας. Ήταν πρεσβύτερος στην Αντιόχεια, από την οποία και καταγόταν. Είχε ασχοληθεί με τη μελέτη της Αγίας Γραφής, με τη διόρθωση και συμπλήρωση μεταφράσεων της Παλαιάς Διαθήκης, που είχαν εκδοθεί πριν από εκείνον, ενώ εξέδωσε και μία δική του. Συνελήφθη επί Διοκλητιανού στη Νικομήδεια και πέθανε στη φυλακή από ασιτία. Η μνήμη του τιμάται στις 15 Οκτωβρίου.

3. Λ. ο μάρτυρας. Μαρτύρησε την περίοδο του Τραϊανού, με πνιγμό στη θάλασσα του Δυρραχίου, μαζί με τους συμπατριώτες του Γερμανό, Ησύχιο, Παππία, Πομπηίο, Σατορνίνο και Περεγρίνο. Η μνήμη του τιμάται στις 7 Ιουλίου.

4. Λ. ο μάρτυρας. Μαρτύρησε με ξίφος μαζί με τον Βασίλειο και τον Φαύστο. Η μνήμη του τιμάται στις 25 Οκτωβρίου.

II

(Σαμόσατα Συρίας 121 μ.Χ. – Αθήνα περ. 180 μ.Χ.). Σοφιστής και συγγραφέας. Θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος της αττικιστικής ρητορείας, η οποία είναι γνωστή ως δεύτερη σοφιστική. Αφού άσκησε το επάγγελμα του νομικού στην Αντιόχεια και έζησε σε διάφορες πόλεις της Μικράς Ασίας και της Ελλάδας, επιδεικνύοντας τις ρητορικές του ικανότητες, εγκαταστάθηκε στη Ρώμη, όπου το 159 γνώρισε τον πλατωνικό Νιγρίνο, ο οποίος τον μύησε στη φιλοσοφία. Ο επόμενος σταθμός του ήταν η Γαλατία, όπου απέκτησε μεγάλη περιουσία διδάσκοντας ρητορική και απαγγέλλοντας σοφιστικούς λόγους. Το 165 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, γράφοντας τα καλύτερα έργα του, μεταξύ των οποίων και τους σκωπτικούς διάλόγους του. Σε προχωρημένη ηλικία αποδέχτηκε μια ανώτατη θέση στα δικαστήρια της Αλεξάνδρειας, την οποία του προσέφερε ο αυτοκράτορας Σεβήρος.

Στον Λ. αποδίδονται περισσότερα από 80 μικρά έργα, εκ των οποίων τα σημαντικότερα είναι οι Διάλογοι (ιδιαίτερα οι Θεών διάλογοι και οι Νεκρικοί διάλογοι), στους οποίους διακωμωδείται, με κάποια δόση ηθικολογίας, η παραδοσιακή μυθολογία (τον ίδιο στόχο έχουν και τα Ζευς τραγωδός και Ζευς ελεγχόμενος). Οι προτιμήσεις του Λ. στρέφονταν προς τους κυνικούς φιλοσόφους, γεγονός που επιβεβαιώνει η πρωταγωνιστική θέση του φιλοσόφου Μένιππου σε πολλά έργα του (για παράδειγμα, στα κείμενα Νεκρομαντεία και Ικαρομένιππος, όπου ο Λ. προφητεύει τις διαστημικές πτήσεις). Αντίθετα στο Περί Περεγρίνου τελευτής χλευάζει με μακάβριο χιούμορ την ηρωική υποκρισία ενός ανάξιου φιλοσόφου, που καίγεται στην πυρά. Η σατιρική διάθεση εναντίον των κενών, πλάνων και αλαζονικών φιλοσόφων επανεμφανίζεται στους διάλόγους Αλιεύς, Δις κατηγορούμενος και Βίων πράσις. Το έργο του Τίμων (που προσιδιάζει με τον Πλούτο του Αριστοφάνη) αποτελεί μια διαμαρτυρία για την κακή διανομή του πλούτου, ενώ στο Πλοίο ο Λ. αποδοκιμάζει τις μάταιες και συγκεχυμένες επιθυμίες της ανθρώπινης φύσης. Ιδιαίτερα αξιόλογο είναι το δίτομο έργο του Αληθής ιστορία, όπου, μέσα από φανταστικά διανοήματα, πραγματοποιεί ένα ταξίδι στην κοιλιά μιας φάλαινας, στο φεγγάρι και καταλήγει στα νησιά των Μακάρων.

Το μεστό και οξύ πνεύμα του Λ. διέθετε την ικανότητα να αποτυπώνει με ακρίβεια τις αδυναμίες των ανθρώπων –τη δεισιδαιμονία, τον παρασιτισμό, την υποκρισία και την οίηση των σοφών, την αλαζονεία των ισχυρών– και να τις στιγματίζει με καυστικά σκώμματα και με έναν λόγο πλαστικό και εντελώς καθαρό, που του εξασφάλισε πλήθη αναγνωστών από τους αρχαίους χρόνους έως την εποχή μας.